Precies 25 jaar geleden stond de wereld even stil toen de Britse prinses Diana plotseling overleed bij een auto-ongeluk. Nu, 25 jaar later, blijkt Diana een voorloper en nog steeds van invloed.
Om vijf uur ‘s ochtends overleed Prinses Diana in een ziekenhuis in Parijs. Het auto-ongeluk in een tunnel bij de Pont de l’Alma van vijf uur eerder werd haar fataal. Het beloofde een startschot van massahysterie te worden.
Het overlijden van prinses Diana, destijds de meest gefotografeerde vrouw ter wereld, zorgde voor internationale rouw. Niet eerder voelden mensen zich zo verbonden met een Britse prinses.
Frisse wind
Royaltydeskundige Rick Evers omschrijft Diana als een ‘frisse wind’, omdat zij de gebruikelijke afstand tussen het volk en het koningshuis doorbrak. “Ze ging bij aidspatiënten aan het bed zitten en hield hun hand vast.” Ook gaf ze bijvoorbeeld daklozen een gezicht. Andere royals deden dat niet, omdat zij vonden dat er een bepaalde afstand hoort te zijn tussen het volk en het koningshuis.
Toen de prinses overleed was koningshuisdeskundige Justine Marcella een journalist die af en toe ook iets over het koningshuis schreef. Door de dood van Diana zag Marcella in dat het koningshuis meer is dan alleen het bijwonen van ceremonies.
“Ik zag het effect dat zij op andermans leven had. De hele wereld was in rouw.” Een jaar later werd Marcella Koninklijk Huis-journalist. “Achteraf gezien is de dood van Diana hier een trigger voor geweest.”
Prinses is ook maar een mens
Diana liet zien dat ook een prinses gewoon een mens is. Zo was Diana open over haar eetstoornis en bleef ook de scheiding tussen haar en Charles geen geheim.
Toch was Diana soms iets te open en balanceerde ze op het randje, vindt Marcella. “De monarchie heeft ook een beetje magie nodig en zeker in haar laatste jaren was het allemaal wel erg openbaar met het uitvechten van de scheiding.”
Dansen met John Travolta
Inmiddels blijkt dat Diana een voorloper was wat betreft haar toenadering tot het volk, legt Evers uit. “Zo zie je duidelijk een verschil tussen Beatrix die bij Koninginnedag netjes midden op de weg blijft lopen en Willem-Alexander en Maxima die handjes schudden en selfies maken.” Evers ziet in heel Europa dit verschil. Volgens Marcella heeft Diana dat ‘extreem goed’ aangevoeld.
Door de prinses vervaagde ook de scheidingslijn tussen popsterren en het koningshuis, gaat Marcella verder. “Er hing een enorme aura van glamour om haar heen en dus werd ze uitgenodigd voor feesten die niet per se koninklijk waren.”
Zo danste ze op een evenement van het Witte Huis met president Ronald Reagan en acteur John Travolta. Ook woonde zij en haar goede vriend Elton John de begrafenis van de Italiaanse modeontwerper Gianni Versace bij, niet wetende dat haar eigen begrafenis een maand later zou plaatsvinden.
Inmiddels is de omgang van het koningshuis met andere bekende figuren normaler. Zo begeleidden astronaut André Kuipers en dressuuramazone Anky van Grunsven prins Willem-Alexander in de stoet van het Koninklijk Paleis naar De Nieuwe Kerk in Amsterdam tijdens de troonswisseling in 2013.
Verandering mentaliteit
De dood van Diana, die altijd werd achtervolgd door paparazzi, had een enorme impact op hoe mensen dachten over de media in relatie tot het koningshuis. Mensen beschuldigden de media van haar dood. “Op straat werden Britten woedend op elke journalist of cameraman”, vertelt Marcella.
Evers denkt dat die mentaliteit blijvend is veranderd. “Op momenten dat we als pers ergens zijn uitgenodigd, krijgen we vaak commentaar: waarom zijn jullie hier? Dan moeten wij uitleggen dat we toestemming hebben.”
Maar niet alleen de mentaliteit van omstanders veranderde. Ook de twee zonen van Diana, Harry en William, lieten zich horen. Evers: “Toen zij een prinselijke agenda kregen, hebben ze zelf actief media verzocht om met rust gelaten te worden.” Media die zich daar niet aan hielden, kregen een brief met verwijzing naar het recht op privacy.
Geen massahysterie in Nederland
In Nederland vond zo’n kentering nooit plaats in het koningshuis, stellen de twee royaltyexperts. Dat komt omdat de koninklijke ‘massahysterie’ echt iets Brits is en dus niet in die proportie in Nederland voorkomt.
Wel stelde de Rijksvoorlichtingsdienst in 2005 een mediacode op, vertelt Evers. Die houdt in dat ‘leden van het koninklijk huis niet met camera’s of anderszins worden gevolgd’ in hun vrije tijd en dat niet wordt gegraven in hun privéleven. Evers: “In Engeland hebben ze niet zo’n code.”
Reden tot hysterie is er op het moment ook niet, stelt Marcella die het gelukkige huwelijk van Willem-Alexander en Maxima benoemt. Dat is wel eens anders geweest. Vijftien jaar geleden in Argentinië werd Maxima ook als een Diana opgejaagd.
“Ik ben wel eens bang voor wat er gebeurt als kroonprinses Amalia ouder wordt en meer haar vleugels gaat uitslaan.” Maar ook die angst blijkt niet groot: “In Nederland bestaat er geen paparazzi zoals bijvoorbeeld de Britse zondagskrant The Sun.”
