Na zes jaar begint in Parijs de rechtszaak over de op één na dodelijkste aanslag in de recente Franse geschiedenis. Op 14 juli 2016 – Quatorze Juillet, de nationale feestdag – reed een vrachtwagen 86 mensen dood in Nice. Wat gebeurde er die avond en wie staan er nu terecht?
Op donderdagavond 14 juli viert Nice de nationale feestdag met een vuurwerkshow op de boulevard. Na afloop van de show staat het nog vol met mensen. Juist dan, rond half 11 ‘s avonds, scheurt een witte vrachtwagen met een noodgang af op de menigte van ruim 30.000 mensen.
De 19.000 kilo wegende vrachtwagen rijdt 2 kilometer over de boulevard. De bestuurder zigzagt door de menigte om zoveel mogelijk mensen te raken, bevestigt de Franse politie. In 4 minuten en 17 seconden vermoordt hij 86 mensen. Ruim 400 anderen raken gewond. Het is, na de aanslag in Parijs op 13 november 2015, de dodelijkste aanslag in Frankrijk.
Bekijk ook: Nice, een jaar na de aanslag
Franck Terrier (55) is die avond op weg naar de vuurwerkshow met zijn vrouw, samen op de scooter. Voor de show zijn ze te laat en dus rijden ze over de boulevard om in plaats daarvan een ijsje te halen.
Als de vrachtwagen hen inhaalt over de stoep, besluit hij zijn vrouw af te zetten en de achtervolging in te zetten. Hij gooit zijn scooter voor de vrachtwagen en klimt vervolgens door het open raam van de vrachtwagencabine.
De twee raken in een gevecht en de chauffeur besluit op Terrier te schieten. De kogel mist doel, Terrier verlaat de cabine levend. Politieagenten schieten de chauffeur van de inmiddels tot stilstand gekomen vrachtwagen dood.
Nu, ruim zes jaar later, loopt Terrier nog altijd rond met een schuldgevoel, vertelt hij aan Le Télégramme. Hij vindt het ‘t moeilijkst om tijdens de zaak de families onder ogen te komen. “Ik heb altijd het gevoel dat ik niet genoeg gedaan heb, dat ik sneller had kunnen handelen.”
De doodgeschoten dader blijkt de 31-jarige Tunesiër Mohamed Lahouaiej Bouhlel te zijn. Volgens zijn vader was hij een eenzame jongen en leed hij tussen 2000 en 2004 aan een depressie.
In 2005 verhuisde hij naar Nice en trouwde daar met een Frans-Tunesische. Hij werkte als pakketbezorger en krijgt een verblijfsvergunning.
Gewelddadig
Lahouaiej Bouhlel bleek erg gewelddadig en het echtpaar scheidde twee jaar voor de aanslag. Hij werd chauffeur en een ruzie met een andere chauffeur leverde hem in maart 2016 een voorwaardelijke straf op van zes maanden, aldus de Franse minister van Justitie, Jean-Jacques Urvoas. “Hij gooide een houten pallet naar hem.”
Bij de politie was hij toen al bekend. In totaal zou hij vijf keer worden veroordeeld voor diefstal, geweldpleging en vernieling.
Buren van dader Nice: 'Het was een eenzame man'
De Tunesiër was geen strikte moslim. Hij dronk, gebruikte drugs en at varkensvlees, vertelt correspondent Eveline Bijlsma. “Ook kenden ze hem niet bij de moskee in de buurt.” Pas een paar weken voor de aanslag zou de man zijn geradicaliseerd.
Geen werk van een eenling
Eerst werd gedacht dat de aanslag het werk was van een eenling, stelt Bijlsma. “Later blijkt dat hij bijvoorbeeld een paar maanden eerder contact erover had met een jihad-mentor.” Diens advies? “Die vrachtwagen moet je zo zwaar mogelijk laden.”
Twee dagen na de aanslag eiste de Islamitische Staat (IS) de aanslag in Nice op, maar de Franse autoriteiten zeggen dat er geen bewijs is dat de terroristische groepering de aanslag heeft georkestreerd.
Gratis reizen voor slachtoffers
Het proces dat vandaag begint, wordt gehouden in een speciale, op maat gemaakte rechtszaal die is gebouwd voor het proces van de aanslagen in Parijs in het historische gerechtsgebouw van de hoofdstad. Ook andere elementen van dat proces zullen worden gebruikt, zoals psychologische bijstand voor de slachtoffers. Via een online livestream kan iedereen meeluisteren met het proces, ook in het buitenland, waar een kwart van de slachtoffers vandaan komt.
“Voor die eerdere zaak was heel veel aandacht”, vertelt correspondent Bijlsma, “en dat verwacht ik ook voor dit proces.” Beide zaken zijn heel goed geregeld, vindt Bijlsma .Zo kunnen slachtoffers gratis naar het gerechtsgebouw in Parijs reizen en is er veel ruimte voor slachtoffers en nabestaanden die van hun spreekrecht gebruik mogen maken.
Omdat de hoofdverdachte in de zaak dood is, zal de rol van acht andere verdachten worden onderzocht. Zij, zeven mannen en één vrouw, zouden op verschillende manieren betrokken zijn bij de aanslag, bijvoorbeeld door de handel in wapens die voor de dader bedoeld waren.
Kans op herhaling
Drie van hen zitten vast, eentje kan er niet fysiek bij zijn. De Franse nieuwssite TF1 Info geeft een uitgebreide omschrijving van de verdachten. Slechts drie van hen – Ramzi Kevin Arefa, Chokri Chafroud en Mohamed Ghraieb – worden berecht voor terreurdaden. Twee van hen riskeren twintig jaar cel. Arefa hangt een levenslange straf boven het hoofd vanwege de kans op herhaling. “Hij zou hebben geholpen bij het zoeken naar wapens”, aldus Bijlsma.
De vijf anderen staan terecht voor ‘criminele vereniging’ en inbreuken op de wapenwetgeving. Zij riskeren vijf tot tien jaar cel.
Extremisme in Frankrijk
De aanslag in Nice vond plaats in een roerige tijd voor Frankrijk, anderhalf jaar na de aanslag op het satirische tijdschrift Charlie-Hebdo en acht maanden na de aanslagen in Parijs. President François Hollande besloot daarom na de aanslag in Nice de noodtoestand te verlengen.
“De laatste golf van aanslagen vond plaats in 2020”, zegt Bijlsma. Toen werd docent Samuel Paty op straat onthoofd, vielen drie doden bij een terreuraanslag in een kerk in Nice en werden twee mensen aangevallen door een man met hakmes dicht bij het oude kantoor van het blad Charlie Hebdo. Inmiddels is het rustiger in Frankrijk, aldus Bijlsma.
Toch betekent dat niet dat er geen jihadistische dreiging meer bestaat. Het land bevindt zich nu op het tweede van de drie niveaus van waakzaamheid. Dat betekent ‘risico op een aanslag’, legt Bijlsma uit. Niveau één betekent ‘waakzaamheid’, niveau drie betekent dat een aanslag dreigt. Frankrijk bevindt zich dus niet meer op niveau drie, maar ‘IS is niet dood en ook vrijgekomen jihadi’s kunnen een gevaar vormen’.
Verhoogde kans op aanslagen
De nationale aanklager voor terrorismebestrijding, Jean-Francois Ricard, waarschuwde het land vrijdag voor een verhoogde kans op aanslagen door islamitische extremisten uit Irak en Syrië. Ricard zei in een interview met de Franse nieuwszender BFM TV dat de extremistische dreiging sinds 2020 is toegenomen. “Twee jaar lang hebben we kunnen zien hoe IS sommige stukken grondgebied heroverde en zichzelf herstructureerde in Irak en Syrië.”
